|
گزارشی از سانسور در نمایشگاه کتاب رادیو فردا بیست و یکمین نمایشگاه کتاب تهران، که روز پنج شنبه ۱۲ اردیبهشت ماه در مصلی تهران افتتاح و تا ۲۲ اردیبهشت ماه ادامه خواهد داشت، در تاریخ نمایشگاه های کتاب جهان و حتی در سنجش با ۲۰ دوره قبلی نمایشگاه تهران به پدیده ایی بی همتا بدل شده است.ا از نخستین روز برگزاری این نمایشگاه تا کنون اغلب خبرها و گزارش هایی که در باره این نمایشگاه منتشر شده است، از حذف و جمع آوری کتاب از نماشگاه خبر می دهند و البته همه کتاب های جمع آوری و حذف شده، جز نزدیک به ۲۰ کتاب که از بخش خارجی نمایشگاه حذف شدند، با مجوز رسمی وزارت ارشاد اسلامی و پس از طی مراحل گوناگون سانسور در اداره بررسی کتاب منتشر شده اند.ا سانسور کتاب در ایران و تشدید سانسور در ۳ سال اخیر پدیده ایی است شناخته شده که تحلیل ها و گزارش های گوناگونی در باره آن منتشر شده است.ا حذف کتاب از نمایشگاه کتاب تهران نیز بی سابقه نیست و در دوره های گذشته نیز کتاب هایی از نمایشگاه حذف شده اند اما حذف کتاب از نمایشگاه امسال چندان گسترده، مکرر و متنوع است که با توجه به هر دو کارکرد پسوند «گاه» در زبان فارسی ــ نمایش محل و زمان ـ و به قیاس واژه هائی چون قتلگاه، نمایشگاه امسال کتاب تهران را به جای نمایشگاه ، محل عرضه و ارائه ، می توان «سانسور گاه یا حذف گاه » کتاب نام گذاری کرد.ا در همه نمایشگاه های کتاب تهران در بیست دوره گذشته خبر حذف برخی کتاب ها همراه با خبرهایی در باره رویدادهای فرهنگی نمایشگاه چون برگزاری نشست های داستان و شعر خوانی، جلسه های بحث و تبادل نظر نویسندگان و ناشران با خوانندگان و مخاطبان و خبرهائی در باره کتاب و پدیدآورندگان آن منتشر می شد اما امسال حذف کتاب از نمایشگاه به خبر اصلی و به تقریب هر روزه بدل شده و در صدر اخبار نمایشگاه نشسته است.ا حذف هایی که خبر ساز شدند آشنایان به فرهنگ ایران پیش بینی می کردند که نمایشگاه امسال کتاب تهران به دلیل تشدید سانسور، حادتر شدن بحران نشر، حذف نشست های فرهنگی نویسندگان و ناشران مستقل و.. به بی رونق ترین نمایشگاه کتاب ۲۰ ساله اخیر بدل شده و توجه رسانه ها را جلب نکند، اما این نمایشگاه به دلیل حذف به تقریب هر روزه کتاب به رخدادی خبر ساز بدل شد و در تاریخ فرهنگ ایران به عنوان نمایشگاهی که شاخصه اصلی آن حذف کتاب بود، ثبت خواهد شد.ا پیش از برگزاری نمایشگاه امسال به ناشران اعلام شد که تنها کتاب هایی می توانند در بیست و یکمین نمایشگاه کتاب عرضه شوند که پس از سال ۱۳۸۲ منتشر شده باشند.ا با این فرمان همه کتاب هایی که در صد و اندی سال اخیر و پیش از سال ۱۳۸۲ منتشر شده اند از بخت حضور در نمایشگاه کتاب تهران محروم شدند.ا محکم کاری وزارت ارشاد ادامه یافت و به گفته آقای محمود سالاری، مدیر کمیته ناشران داخلی نمایشگاه کتاب تهران، به خبرگزاری ایسنا «پیش از نمایشگاه به یک سری از ناشران ابلاغ کرده بودیم که یک سری از کتاب‌های تان را نمی توانید به نمایشگاه بیاورید.ا» آقای سالاری در توضیح معیارهای طبقه بندی کتاب در وزارت ارشاد اسلامی و نمایشگاه تهران کتاب ها را به ۳ گروه تقسیم کرد و گفت «کتاب‌هایی که حکم غذا را برای جامعه دارند و قوت جامعه هستند، کتاب‌هایی که حکم پفک و شکلات را دارند اما مضر هم نیستند و کتاب‌هایی که مضرند و ما باید جلوی آنها را بگیریم.ا» و این «ما»، بررسان و کارمندان وزارت ارشاد اسلامی، که خود را به قیمومیت خودخوانده ملت ایران منصوب و تصمیم می گیرند که مردم حق خواندن چه کتاب هایی را دارند یا ندارند، همان کسانی هستند که چندی پیش آقای صفار هرندی، وزیر ارشاد خطاب به آنان گفت «بالای سر فرهنگ ایران بایستید و مراقب باشید تا در حوزه‌های مختلف یک سر سوزن مسامحه در مقابل خرابکاری ها صورت نگیرد. نباید اجازه دهید از زیر دست شما سندهای پلید صادر و منتشر شود» آقای سالاری در باره حذف کتاب هائی که با مجوز رسمی وزارت ارشاد اسلامی منتشر شده اند گفت «این آثار مجوز عرضه در فروشگاه و مغازه را دارند؛ مجوز عرضه در نمایشگاه را ندارند»ا حذف ۳۰۰ کتاب در ۳ روز از همان روز اول نمایشگاه جمع آوری کتاب هایی که با مجوز وزارت ارشاد منتشر شده اند آغاز شد و پی گیری جدی برای یافتن و حذف کتاب هائی که نه «غذا هستند و نه پفک و شکلات» در حدی بود که تا روز سوم نمایشگاه ۳۰۰ کتاب از نمایشگاه جمع آوری و حذف شدند.ا آقای محسن پرویزی، معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و رییس نمایشگاه کتاب تهران، روز شنبه ۱۴ اردیبهشت به خبرگزاری مهر گفت «نمایشگاه طبق ضوابط خود اجازه عرضه کتاب می دهد، کتاب ها ارزیابی می شود و مجوز عرضه را به برخی از آن ها نمی دهند و آنها را جمع می کنند»ا روز جمعه رقم ۳۰۰ کتاب حذف و جمع آوری شده رو به افزایش نهاد و اعلام شد که ۸ اثر صادق هدایت و ۳ اثر صادق چوبک، درخشان ترین چهره های ادبیات داستانی معاصر ایران، از نمایشگاه حذف شدند.ا مقامات نمایشگاه با حذف این ۸ اثر معیار اعلام شده خود را مبنی بر اجازه حضور کتاب هایی که پس از ۱۳۸۲ به چاپ رسیده اند، زیر پا گذاشتند و نشان دادند که حتی به مجوزهایی که خود و در زمان وزارت وزیر فعلی صادر کرده اند نیز اعتماد ندارند چرا که این ۸ اثر پس از سال ۱۳۸۲ منتشر شده بودند.ا کتاب های دیوار، زند و هومن یسن، وغ وغ ساهاب ، زنده به گور، سگ ولگرد و سه قطره خون اثر صادق هدایت، گروه محکومین و مسخ اثر کافکا با ترجمه هدایت و انتری که لوطی اش مرده بود، چراغ آخر و خیمه شب بازی اثر صادق چوبک، که آخرین چاپ آن ها در سال های ۸۳ ، ۸۴ و ۸۵ با مجوز رسمی ارشاد منتشر شده بودند، از آثاری بودند که از نمایشگاه حذف و جمع آوری شدند.ا ۱۰ درصدی که مشکل حاد دارند حذف ادامه یافت و روزهای بعد اعلام شد که کتاب های جامعه مدنی، مبارزه مدنی، اثر جین شارپ ، کتاب های مهاتما گاندی و مارتین لوترکینگ و قدرت مبارزه عاری از خشونت اثر مری کینگ نیز به اتهام «آموزش انقلاب مخملین» از نمایشگاه کتاب تهران حذف شدند.ا حذف کتاب از نمایشگاه چندان بالا گرفت که به پرسش خبرنگار تلویزیون دولتی ایران از وزیر ارشاد نیز بدل شد.ا آقای صفارهرندی در پاسخ به این پرسش گفت « فقط حدود ۱۰ درصد کتاب های منتشر شده مشکل حاد دارند» «کتاب های منتشر شده» به ویژه کتاب هایی که پس از سال ۱۳۸۲ با حذف و سانسور منتشر شده اند، خود در مجموع درصد ناچیزی از آثار فرهنگی ایران و جهان اند و به هنگامی که ۱۰ درصد این تعداد اندک نیز «مشکل حاد» داشته و حذف می شوند می توان ابعاد حذف فرهنگ را در ایران تصور کرد.ا وزیر ارشاد و دیگر مقامات نمایشگاه کتاب تهران مواردی کلی و تعمیم پذیر را چون «توهین به ارکان اسلام یا مذهب شیعه ، تصاویر غیراخلاقی ، تصاویر مستهجن ، محتوای مذموم و ناپسند و آموزش روابط جنسی» از اتهامات کتاب های حذف شده اعلام کرده اند.ا در روزهای بعد از مصاحبه وزیر ارشاد کار حذف کتاب از نمایشگاه با همان شدت و حدت قبلی ادامه یافت و اعلام شد که کتاب های فواید گیاهخواری و نوشته‌های پراکنده صادق هدایت، داستان‌های اوالونا اثر ایزابل آلنده، شیطان و دوشیزه پریم نوشته پائولو کوئلیو، انحرافات اخلاقی سیاستمداران جهان نوشته کری سیگریو و زن عجم خوبه یا تی.ان.تی نوشته فرخنده حاجی زاده نیز به صف کتاب هایی پیوسته اند که به رغم مجوز چاپ و نشر وزارت ارشاد از نمایشگاه حذف و جمع آوری شده اند.ا حذف کتاب های غیر فارسی همراه با اعلام این خبرها مقامات نمایشگاه از جمع آوری و حذف ۱۶ کتاب غیرفارسی از بخش زبان های لاتین به اتهام «داشتن تصاویر غیر اخلاقی»و یک کتاب از بخش زبان عربی خبر دادند و بدین سان تیغ حذف بر گردن کتاب های غیر فارسی نیز فرود آمد.ا روز چهارشنبه در هفتمین روز نمایشگاه کتاب محمود احمدی نژاد، رییس جمهوری ایران، از نمایشگاه بازدید کرد و نمایشگاه تا ۲۲ اردبهشت ماه ادامه دارد و اگر در بر پاشنه «حذف و جمع آوری» بچرخد، که تا کنون چرخیده است، خبرهای دیگری نیز در باره جمع آوری کتاب از نمایشگاه منتشر خواهد شد اما حتی اگر هیچ کتابی برای حذف و جمع آوری باقی نماند باشد بیست و یکمین نمایشگاه کتاب تهران ، به تنها نمایشگاه کتابی در ایران و جهان بدل شده است که به جای نمایش و عرضه کتاب، کتاب را حذف می کند.ا فرج سرکوهی
|