افغانیها بروند، زنان ایرانیشان راهم ببرند!

افغانی های مقیم ایران تنها تا فردا وقت دارند تا برای بازگشت به کشورشان ثبت نام کنند. بازگردند و هرچه هم در ایران دارند، ببرند. زنانشان را هم. زنان ایرانی که با ازدواج با مردان افغان درواقع تابعیت خود را فدا کرده اند.

این چندمین ضرب الاجل در سالهای اخیر برای خروج افاغنه از ایران است. بیش از دومیلیون وسیصد هزار افغانی در سالهای جنگ داخلی افغانستان به ایران مهاجرت کرده بودند، که بنا به آمار منتشره ازسوی وزارت کشور،یک میلیون وچهارصد هزارتن از اینان، پس از روی کار آمدن حکومت کرزای راهی کشورشان شدند. برخی به امید زندگی بهتر، برخی هم به دلیل فشارهایی که از سوی حکومت ایران برای خروج آنان اعمال میشد، اما کمی بعد تر شرایط آنان را مجبور به بازگشت دوباره کرد.

افغانستان هنوز برای زندگی مهیا نیست و برای زنان، شرایط بدتر است. اما حکومت ایران دیگر تحمل ندارد و در تلاش برای خروج افاغنه از هیچ تلاشی فروگذار نمی کند. هرچند که بسیاری از فعالان حقوق بشربا اخراج افغانیها مخالفت می کنند.

بنا به گفته معاون اتباع خارجه وزارت کشور، در حال حاضر نهصد هزار افغانی به طور قانونی در کشور زندگی میکنند. این تعداد چنانچه تا نیمه تیر ماه ثبت نام کنند و از ایران خارج شوند مشمول کمک و جابجایی وسایل می شوند، در غیر اینصورت و چنانچه تا دو روز آینده ثبت نام نکنند، باید خود برای خروج از ایران هزینه ها را متحمل شوند.

زنان ایرانی که در ۲۰ سال گذشته با مردان افغان ازدواج کردند، این روزها بزرگترین بازندگان میدانند. در حال حاضر هیچ آمار رسمی از تعداد این زنان درد دست نیست اما برآورد می شود که تعداد آنان حدود 32 هزار نفر باشد.

آنان باید به کشوری بروند و در شرایطی زندگی کنند که معاون اتباع خارجه وزارت کشور دریک کلام آنرا
" اسفناک" میخواند. احمد حسینی می گوید: تفاوتهاي فرهنگي اجتماعي عميق بين دو كشور موجب شده تا آنها[ زنان] در شرايط بسيار نامناسبي زندگي كنند. وی مثال می زند: در يك خانه هشتاد متري داراي 4 اتاق سه زن ايراني با عقد غير رسمي با 43 نفر با هم زندگي ميكنند!

وی تصریح کرد: ازدواج هر دختر ايراني با اتباع خارجه بايد با اجازه دولت باشد در غير اين صورت مسئوليت اين امر بر عهده خانوادههاي آنهاست و دولت در اين زمينه مسئوليتي را نميپذيرد.

حسيني يادآور شد: اگر زنان ايراني در افغانستان قصد بازگشت ندارند ميتوانند با مراجعه به سركنسولگري ايران در هرات ازدواج خويش را قانوني كنند تا در صورت بروز مشكل محاكم قضايي به مشكلات آنها رسيدگي كنند.

از آنجا که بعید به نظر میرسد زنان ایرانی که به عقد مردان افغان درآمده اند از آن میزان آگاهی وشناخت حقوق خود برخوردار باشند که ازدواج خود را باقوانین ویژه ای که حکومت مرکزی ایران برای آنان تعیین کرده هماهنگ کنند، چپنین مراجعه ای نیز به نظر ، ناشدنی می رسد. دخترانی که با مردان افغان ازدواج میکنند، بیشتر ازخانواده هایی با سطح فرهنگی ومعیشتی نامناسب و از اهالی استان های مرزی هستند. بنابراین معمولا بسیاری از این قوانین مغفول می مانند.

زنان ایرانی که به عقد مردان افغان در آمده اند براساس قوانین شرعی جاری در قوانین مدنی ایران باید به همراه سرپرست خانواده خود که مرد آنان است از ایران خارج شوند و به جایی بروند که امکانات زندگی در آن حتی از زندگی محقر مهاجران افغان در ایران هم ناچیزتر است.

بنا به گفته وزیر زنان افغانستان، تعداد خود سوزی زنان ایرانی در افغانستان نگران کننده است. افغانستان این روزها شرایط دوگانه ای را در ارتباط با زنان از سر میگذراند. دولت افغانستان در تلاش برای کسب رضایت نهاد های بین المللی حقوق بشر، از زنان در پست های مدیریتی استفاده می کند. وزیران زن و انتساب یک زن به سمت والی بامیان، از این دست تلاش هاست. اما از دیگر سو مشکلات فرهنگی در افغانستان زنان را در موقعیت بسیار دردناکی قرار داده است. گزارش های منتشره از خرید و فروش زنان و سوء استفاده ازآنان کم نیستند. برخی حاکمان شرع محلی، حتی احکام سنگسار صادر می کنند. چندی پیش یک زن افغان که شوهرش سالهای زیادی را در ایران بود، به دلیل اتهامی که از سوی خانواده شوهرش به او وارد شد و با حکم حاکم شرع سنگسار شد. این درحالیست که اکنون احکام سنگسار یا اعدام های زنان در ایران، با تلاش فعالان حقوق بشر امکان اجرا نمی یابد و باید اذعان کرد احکام سنگسار در ایران بسیار کمتر از پیش صادر میشوند.

شکریه بارکزی سردبیر نشریه افغانی آینه زن، در باره وضعیت حقوق زنان در افغانستان می گوید: با تاسف بايد بگويم که اين برابری[ زن ومرد] بيشتر از جانب آنان که به شکل سمبوليک از آن بهره کشی می کنند در مقايسه با آنان که معتقد بدان هستند، مورد استفاده قرار می گيرد.

صدها نفر آذرماه گذشته در کابل برای رفع خشونت علیه زنان راهپیمایی کردند اما بعید به نظر میرسد پیام آنان به راحتی با امکانات اندک رسانه های جمعی در افغانستان عمومیت یابد.

شرایط زندگی برای زنان ایرانی که همسر افغانی دارند در ایران هم چندان مناسب نیست. در قوانین فعلی کشور زنان ایرانی که همسران افغان دارند امکان دریافت شناسنامه ایرانی برای فرزندان خود را ندارند. قوانین ایران چنین حقی را برای زنان قایل نیست. بنابراین فرزندان این زنان از حق تحصیل هم محروم خواهند بود و باید تا 18 سالگی برای دریافت شناسنامه صبر کنند.

پاکدشت در جنوب تهران، محل زندگی خانواده های افغانی زیادی است. مدرسه شهید صارمی در این منطقه هر روز شاهد خروج شاگردی از شاگردان مدرسه است که خانواده اش نتوانسته اند برای اقامت کارت خود را تمدید کنند. آنان از ایران خارج نمی شوند و تنها با سلب امکان تحصیل بر معضلاتشان افزوده می شود. چنانچه دانش آموزان دختر باشند، باید در سنین نوجوانی به ازدواج اجباری تن دهند و اگر پسر باشند در کارهای سخت کارگاههای آجرپزی یا قالی بافی و از این دست شغلها نوجوانی را به سر کنند.

فاطمه مرعشی معلم این مدرسه که سابقه سالها تدریس در میان شاگردان افغانی دارد، درباره استعداد آنان می گوید: من سالها در مدارس مختلف تدریس کرده ام. این بچه ها بسیار با استعداد، مهربان و سخت کوشند. وقتی یکی از آنان از مدرسه به دلایل قانونی می رود تا چند روز حال خوشی ندارم. اما هیچ کاری از دست ما بر نمیآید.

پس از مدتها خبر های خوشی نیز به گوش میرسد. بالاخره وزارت کشور تصمیم گرفته به زنان ایرانی اجازه دهد به کشور باز گردند. درواقع این تصمیم بدین شکل تکمیل شده است که به مردان افغان که همسرایرانی دارند ویزای کار داده شود. معاون اتباع خارجی وزارت کشور در باره کیفیت و چگونگی صدور ویزای کار برای مردان افغان سخنی نگفته است.



استفادهی غیر تجاری از مطالب «روز» تنها بر اساس پروانهی کریتیو لایسنس و بهطور مشروط آزاد است.



فرناز قاضی زاده
f.ghazizadeh@roozonline.com

بازگشت