سازمان عفو بین الملل روز چهارشنبه گزارش سالانه خود درباره وضعیت حقوق بشر در کشورهای مختلف جهان در سال ۲۰۰۷ را منتشر کرد.
در این گزارش سالانه درباره ایران تصریح شده بود که مقامات جمهوری اسلامی در سال گذشته ، به سرکوب مخالفان ادامه داده اند، روزنامه نگاران، نویسندگان، دانشمندان و فعالان حقوق زنان و اجتماعی در معرض دستگیری های خودسرانه ممنوعیت سفر، تعطیل سازمان های غیر دولتی آنان و آزار بوده اند.
این سازمان حقوق بشری همچنین اضافه کرده است: تبعیض علیه زنان در قانون و عمل تثبیت شده است، شکنجه و سایر بدرفتاری ها در زندان ها و بازداشت گاه های ایران گسترده بود.
آیرین خان، دبیرکل عفو بین الملل، در گفت وگو با رادیو فردا در خصوص گزارش سال ۲۰۰۷ این سازمان مدافع حقوق بشر توضیحاتی را ارئه کرده است:
رادیو فردا: در گزارش ۳۷۰ صفحه ای سازمان ملل ، در باره وضعیت حقوق بشر در ۱۵۰ کشور جهان، به تفسیر به موارد نقض حقوق بشر در ایالات متحده آمریکا،از مجازات اعدام گرفته تا مسئله زندان گوانتانامو و مبارزه با تروریسم اشاره شده است. علت این تاکید موشکافانه در مورد آمریکا چیست؟
آیرین خان: علت اینکه سازمان عفو بین الملل مورد ایالات متحده آمریکا را بارز کرده، این است که این کشور تنها ابرقدرت جهان است و رفتارش می تواند شاخصی برای سایر کشورهای جهان شود.
به همان روال که درباره آمریکا را مثال زدید، فکر می کنید نقض وسیع حقوق بشر در ایران، که در گزارش خود به آن اشاره کردید، بخصوص نابرابری حقوق زنان و سرکوب مبارزه آنها برای کسب برابری، چه پیآمی به جهان اسلام و مسلمانان جهان می فرستد و چه شاخصی برای آنها تعیین می کند؟
رفتار دولت ها و حکومت ها، پیام بسیار محکمی می فرستند، از ارزش هایی که به آن معتقدند. وقتی درباره ایران فکر می کنیم، می توانیم یا یک تمدن کهن ایرانی را به خاطر آوریم یا مشکلات سیاسی اخیر را مجسم کنیم. ما از دولت ایران می خواهیم به تاریخ کهن خود نظر اندازد و ارزش هایی را برجسته کند که با ضوابط جهان امروز یعنی برابری زن و مرد، آزادی، عدالت و حقوق بشر منطبق باشد.
متاسفانه در حال حاضر پرونده ایران در این زمینه مثبت نیست. سازمان عفو بین الملل موارد بسیاری از نقض حقوق فعالان زن، روزنامه نگاران، نویسندگان و اقلیت های مذهبی دارد که همگی بطور غیر خشونت آمیز دست به اعتراض زده اند. بنا بر این وقتی به ایران کنونی می نگریم تصویر مثبتی دریافت نمی کنیم.
مسئله بهائیان ایران
به اقلیت های مذهبی اشاره کردید. جمهوری اسلامی دین بهائی را به رسمیت نمی شناسد و پیروان این دین در ایران تحت فشار هستند و هم اکنون عده ای از آنان دستگیر شده اند. نظر شما در این باره چیست؟
ایران یکی از معدود کشورهایی است که در تنظیم اعلامیه جهانی حقوق بشر، در شصت سال پیش، مشارکت فعال داشت. انتظار ما از ایران آن است که به این اعلامیه و توافقی که بر سر آن انجام گرفت احترام گذارد.
آزادی ادیان و مذاهب یکی از اصول این اعلامیه است و به همین دلیل حق و حقوق پیروان دین بهایی باید بطور کامل رعایت شود و بهایی ها باید بتوانند، بدون ترس و واهمه از تعقیب و سرکوب ، بطور شفاف دین خود را دنبال کنند. این حق اولیه هر انسانی است.
یکی دیگر از موارد نقض حقوق بشر در ایران حقوق همجنس گرایان ذکر شده است. همانطور که می دانید جمهوری اسلامی وجود آنها را انکار می کند و برخی گزارش ها حاکی از آن است که آنها تحت فشار وادار به تغییر جنسیت خود می شوند.
هوموفوبیا، یا هراس از همجنس گرایی، یکی از مشکلاتی است که در بسیاری از کشورهای جهان وجود دارد و به خصوص در بخش هایی از آفریقا و کشورهای خاور میانه شدیدتر است.
سازمان عفو بین الملل بر این نظر است که بر اساس اعلامیه جهانی حقوق بشر، تبعیض ممنوع است. تبعیض شامل گرایش های جنسی نیز می شود و به این ترتیب باید از میان برداشته شود.
مجازات اعدام
سازمان عفو بین الملل بطور اصولی مخالف مجازات اعدام است. ممکن است توضیح دهید که فلسفه این مخالفت چیست؟
سازمان عفو بین الملل با اصل مجازات اعدام از سوی دولت ها مخالف است. ما معتقد هستیم وظیفه دولتها حمایت از جان مردم است و نه گرفتن آن.
از سوی دیگر، تحقیقات سازمان ما نشان می دهد که نظام های قضایی کشورها، علیرغم آن که چه کشوری باشند، مستعد ارتکاب اشتباه هستند . در بسیاری از موارد پس از اجرای حکم اعدام، مشخص شده که حکم به اشتباه صادر شده و شخص بی گناه به جوخه مرگ سپرده شده است. به همین دلیل ما برای لغو مجازات اعدام در سراسر جهان مبارزه می کنیم.
یکی دیگر از مواردی که در گزارش خود در باره ایران نوشته اید، مجازات های غیرانسانی و تحقیر کننده است. از مجازات شلاق گرفته تا سنگسار و قطع عضو. ضوابط اخلاقی علیه چنین مجازات هایی را چگونه توضیح می دهید؟
ضوابط ما برای مخالفت با چنین مجازات های غیر انسانی، ضوابط اخلاقی جامعه مدرن است که در آن احترام به کرامت انسان در درجه اول اهمیت قرار دارد. چنین مجازات هایی در گذشته در تمام جوامع دیده می شد، اما با پیشرفت جهان و ارزش های جهانی، قباحت چنین اعمالی بیش از بیش روشن شده و رفتار جوامع تغییر کرده است. ما معتقد هستیم در جهان امروز برای مجازات هایی که چند قرن پیش معمول بود، جایی وجود ندارد.
آیا درست است که در مرام سازمان عفو بین الملل و اعلامیه حقوق بشر، انسان اول انسان است و بعد گناهکار؟
ما معتقد هستیم گناهکار و بی گناه هردو صاحب حق و حقوق بشر هستند . هر کسی حق برخورداری از محاکمه منصفانه را دارد و اگر از این حق محروم شود، عدالت به شدت پایمال شده است.
شهران طبری
رادیو فردا