شهادت
زن،مجازات زن
یکی
از نکات قابل
توجه در قانون
مجازات اسلامی
، ارزش قضایی
شهادت زن است .
در برخی از
امور زن حق
شهادت دارد
اما شهادت دو
زن معادل با
شهادت یک مرد
است .
ماده 74 قانون
مجازات
اسلامی مقرر
می دارد : « زن چه
موجب حد جلد
باشد و چه
موجب حد رجم،
با شهادت چهار
مرد عادل یا
سه مرد عادل و
دو زن عادل
ثابت می شود» .
ماده 75 همان
قانون مقرر
داشته است: « در
صورتی که زنا
فقط موجب حد
جلد باشد به
شهادت دو مرد
عادل همراه با
چهار زن عادل
نیز ثابت می
شود» . نکته
جالب توجه آن
است که چون
شخصیت حقوقی
زن به عنوان
یک انسان کامل
مورد قبول
نیست
بنابراین اگر
در موردی چند
زن که از وقوع
زنا مطلع
هستند
بخواهند شهادت
دهند و آنچه
می دانند در
محضر دادگاه
بیان نمایند
نه تنها حرف
آنها قابل قبول
نبوده و
دادگاه حق
ندارد به آن
ترتیب اثر دهد
بلکه قانون
آنان را
مجازات هم می
کند.
ماده 76 قانون
مجازات
اسلامی مقرر
داشته است : « شهادت
زنان به
تنهایی یا به
انضمام شهادت
یک مرد عادل
زنا را ثابت
نمیکند بلکه
در مورد شهود مذکور
حد قذف طبق
احکام قذف
جاری می شود. «
قذف طبق تعریف
ماده 139 قانون
مجازات اسلامی
عبارت است از
نسبت دادن زنا
یا لواط به
شخص دیگری» و
حد قذف هشتاد
ضربه شلاق
است. در ماده 1134 قانون
مدنی موضوعی
که مورد بحث
قرار می گیرد
، حضور دو نفر
مرد عادل در
هنگام صیغه
طلاق می باشد.
از این موضوع
تحت عناوین «
حضور عدلین »
یا « اشهاد » بحث
می شود. اشهاد
که به معنا ی
شاهد گرفتن دو
یا چند نفر
مرد عادل بر
وقوع طلاق می
باشد، یکی از
ارکان طلاق به
شمار می آید.
ادله لزوم
اشهاد را آیه
دو سوره طلاق
دانسته اند : «
در هنگام طلاق
دو نفر شاهد عادل
حاضر کنید ... » .
فقها در صفات
شاهدان طلاق
اتفاق نظر
داشته که شاهدان
طلاق باید مرد
باشند و
مخالفی در این
خصوص میان
آنان مشاهده
نشده است.
دیدگاه قانون
مدنی نیز در
ماده مورد بحث
تصریح دارد که
باید طلاق در
حضور لااقل دو
مرد واقع شود.
بنابراین به
نظر قانون
مدنی طلاق که
در حضور زنان
حتی به تعداد
مضاعف یا یک
مرد و دو یا چند
زن واقع شود ،
باطل خواهد
بود.
علت این امر
را در این می
دانند که چون
نکاح یک پیوند
و پیمان مهم و
محکم به شمار
می رود ، لذا تا
زمانی که یک
عامل منحل
کننده مسلم و
قاطع شرعی به
وجود نیاید ،
می بایست حکم
نکاح سالم
سابق را
استصحاب كرد
و آنرا به قوت
خود باقی
دانست. در
مساله مورد نظر
چون در صحت
شهادت دو شاهد
غیر مرد یا یک
مرد و دو زن
لااقل تردید
است،
بنابراین به
قدر متیقن
اکتفا نموده و
در این موارد
از حکم کردن
به انحلال
پیمان نکاح
پرهیز و صحت
نکاح را ابقاء
می كنند.
خداوند در
قرآن شرط
شهادت در طلاق
را انتخاب دو
مرد عادل از
میان خود
انسان ها می
داند و هیچ قید
و شرطی را به
جز مساله
عدالت بیان
نمیکند حال
این مفسران با
توجه به ملاک
ها و مصلحت
های خودشان
مصداق واژه
عدالت را در
مورد مردان
صحیح دانسته و
فعل زنان را
در این مقوله
نمی گنجانند.
بنابراین یا
باید تفسیر
آنان را زیر
سوال برده و
با توجه به
شعور عقلانی
خود شرط عدالت
را فراجنسیتی
بدانیم و یا باید
خداوند را
آفریننده ای
بدانیم که خوی
پدر سالاری
داشته و در
برترین معجزه
خود یعنی قرآن
با دیدگاه
جنسیتی ،
انسانیت را
ارزیابی می
کند.
آنانی که در
قانون عقل
زنان را نصف
عقل مردان دانسته
و مردان را
صاحب صلاحیت و
عدالت می دانند
آغاز مسئولیت
کیفری مردان و
زنان را نیز
یکی نمیدانند
اما اینبار
نیز به نفع
جنسیت مردانه
گام می
گذارند.
در قانون
مجازات
اسلامی ، سن
بلوغ شرعی
تعیین نشده
است و برای
تشخیص آن باید
به قانون مدنی
مراجعه شود.
تبصره یک ماده
1210قانون مدنی
سن بلوغ را بدین
شرح بیان می
کند : « سن بلوغ
در پسر ،
پانزده سال
تمام قمری و
در دختر نه
سال تمام قمری
است » . با این
ترتیب مشاهده
می کنیم که
عمل واحدی بر
حسب جنسیت
مرتکب آن ، ممکن
است قابل
مجازات باشد
یا خیر . به
عنوان مثال
اگر پسری 14
ساله مرتکب
سرقت شود چون
به سن بلوغ
شرعی نرسیده
است ، مسئولیت
کیفری نداشته
و قابل مجازات
نیست اما اگر
همین عمل را
دختری ده ساله
انجام دهد چون
به سن بلوغ
رسیده است ، قانون
آن را مجرم
شناخته و قابل
مجازات است و
حال آنکه به
نظر نمیرسد
دختر ده ساله
بیشتر از پسر 14
ساله بتواند
قبح عمل ارتکابی
خود پی برد.
در این مقوله
عقل پسر 14 ساله
از عقل دختر 10
ساله کمتر در
نظر گرفته شده
و قانون در
مجازات خود به
پسر 14 ساله
تخفیف داده
اما به دختر 10
ساله تخفیف
نمیدهد اما در
موارد بسیاری
در شهادت ،
جاییکه زنان
بالغ می
توانند نظرات
خود را بر
اساس واقعیت ها
بیان کنند به
بلوغ عقلی
نرسیده و
شهادت آنان
نصف یک پسری
که 15 سال قمری
را به اتمام
رسانده است در
نظر گرفته می
شود. بنا
براین نکات
بسیاری در
قوانین ما
موجود است که
ما را به فکر
وا می دارد تا
بیشتر درباره
عدالت خداوند
بیاندیشیم.
lilishabani@yahoo.com
لیلا شعبانی
چوبه
منبع:
کانون زنان
ایرانی