دبیرخانه سازمان دفاع از حقوق بشر کردستان
هیات های ناظر واقعیت ها را ببینند
وجدان های بیدار
اخیرا مدیر سازمان زندان های جمهوری اسلامی گفته است؛ هیات های خارجی هر ماهه از زندان های ایران بازدید به عمل می آورند. بنا به گفته ایشان، این هیات های خارجی وضعیت زندان های ایران را بدون مورد و بسیار خوب و مناسب توصیف و گزارش کرده اند. البته در خصوص ترکیب این هیات ها توضیحی داده نشده و مشخص نگردیده که نمایندگان سازمان های مستقل حقوق جهانی نظیر سازمان عفوبین الملل (امنتی انترنشنال) و سازمان دیده بان حقوق بشر (هیومین رایتس واچ) نیز اجازه ورود به ایران و بازدید از زندان ها را دارند یا خیر. در اینجا احتمالا نمایندگان دولت های دولت و برادرهمانند سوریه، کره شمالی، مجمع الجزاییر قهر، کومورا، بورکینافاسو و زیمبابوه و غیره از وضعیت بسیار خوب زندان های جمهوری اسلامی ابراز رضایت کرده و یا می کنند.
در هر حال، سوال این است: این هیات های خارجی که بطور ماهانه از زندان های ایران بازدید به عمل می آورند. از سوی کدام مرجع بین المللی ماموریت دارند؟ زندان های مورد بازدید آنها در کدام ناحیه، کدام منطقه و کدام شهر قرار دارند؟ این بازدیدها در چه ماهها وچه روزهایی صورت می گیرد؟ معمولا کدام بندها و چه قسمت هایی از زندان ها مورد بازدید قرار می گیرد؟
این هیات های خارجی اصولا با چه طیف و گروهی از زندانیان روبرو می شوند و با چه کس یا کسانی صحبت و گفتگو می کنند؟ آیا اساساً این هیات ها مجاز به طرح سوالاتی درباره موضوع و علت زندانی شدن، زمان بازداشت، نحوه دستگیری و بازداشت، چگونگی بازجویی و بازپرسی، نحوه و شیوه های اقرارگیری و طرز برخورد و رفتار بازجو یا بازجویان با متهم هستند؟ آیا اجازه بازدید از بازداشت گاه های متنوع و مختلف و سلول های انفرادی تحت کنترل ویژه دستگاه ها و ارگان های مختلف نظامی و امنیتی و قضایی به این هیات ها داده می شود؟
مجموعه زندان اوین که از سوی جمهوری اسلامی به عنوان بهترین زندان ایران و حتی خاورمیانه از آن نام برده می شود بی شک، مورد بازدید این قبیل هیات ها قرار می گیرد. بنابراین از این هیات های خارجی باید سوال شود آیا سالن های مملو از زندانی با اتهامات یا جرم های گوناگون از جمله جوانک هایی که به دلیل فعالیت در شرکت های هرمی (گلدکوئیستی) دستگیر شده تا مردان جوان عاجز از تادیه و تامین مهریه زنان شان، بدهکاران و مفلسین، کلاه برداران، سارقان و دزدان، اشرار، جانیان، قاتلان و در کنار آنها متهمین سیاسی و مدنی، روزنامه نگاران و دانشجویان را دیده اند؟ آیا آنها از اتاق های 12 متری با جمعیتی بالغ بر 20 الی 30 زندانی بازدید به عمل آورده اند؟ آیا وضعیت بهداشتی و درمانی و غذایی، نوع و تهیه و پخت و کیفیت غیرقابل و مصرف بودن جیره دولتی را از نزدیک مشاهده کرده و مورد بازدید قرار داده اند؟ این هیات های خارجی آیا توزیع و فروش و مصرف مواد مخدر را در راه پله ها، هواخوری ها، حمام ها و دستشویی ها و توالت های این بهترین زندان و به اصطلاح گل سرسبد زندان های جمهوری اسلامی دیده اند؟
البته این هیات های بازدید کننده احتمالا چندسالنی که به مدد پرده و آویز و دکور آذین بندی شده تا در روزهای مشخص و ساعات معین با برنامه ای از پیش تعیین شده جهت بازدید و عکس برداری و فیلم برداری و احتمالا گرفتن عکس یادگاری با برخی افراد به ظاهر زندانی – خوراک تبلیغاتی در روزنامه ها و تلویزیون های دولتی به عنوان به اصطلاح مظاهر مفاسد اقتصادی و نهادی از مبارزه دولت با این افراد، برای فریب افکار عمومی – از آنها استفاده می شود، بازدید به عمل آورده اند.
زندان اوین که عنوان بازداشتگاه را یدک می کشد، خود شامل مجموعه ای از بازداشتگاه ها و زندان ها و بندهای مختلف است. باید از این هیات های خارجی سوال شود آیا بازداشت گاه های «2 الف» تحت نظر و مراقبت سپاه پاسداران و حفاظت اطلاعات ارگان نظامی مذکور شامل سلول های انفرادی و جمعی، بازداشت گاه «209» زیر نظر وزارت اطلاعات (واجا) شامل سلول های انفرادی- میراث سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) شاهنشاهی پیشین- بازداشتگاه انفرادی «240» تحت مراقبت سازمان زندان ها، بازداشت گاه تماماً انفرادی «241» تحت نظر حفاظت اطلاعات قوه قضائیه و بازداشتگاه «قرنطینه» در مجموعه اوین را مورد بازدید آنها قرار داده اند؟ آیا زندان های شماره یک تا 8 موسوم به اندرزگاه های 350، 450، 550،اندرزگاه سنوان (زندان زنان) و غیره هر ماهه مورد بازدید قرار می گیرد؟
آیا این هیات های خارجی مایلند از تعدادی از صدها زندان با صدها هزار زندانی در سراسر کشور، در شمال، جنوب، غرب و شرق ودر تبریز، مشهد، اهواز، شیراز، بندرعباس، زاهدان، کرمان، اصفهان، همدان، سمنان، زنجان، کرمانشاه، سنندج، ارومیه، اردبیل، رشت و قزوین و صدها شهر دیگر ایران که عناوینی چون بازداشتگاه، ندامتگاه، اندرزگاه، اردوگاه و قرارگاه و غیره بر آنها نهاده شده، بازدید به عمل بیاورند؟
هیات های خارجی از دهها زندان بزرگ و کوچک در تهران پایتخت جمهوری اسلامی و حومه آن از جمله زندان های رجایی شهر، قزل حصار، فردیس و مرکزی کرج، دماوند، ورامین که دهها هزار زندانی را در خود نگه داشته اند، آیا بازدید نموده اند؟ آیا این هیات ها از دیگر بازداشتگاه های پنهان و آشکار مربوط به وزارت اطلاعات، پلیس امنیت، نیروی انتظامی و پلیس آگاهی می توانند بازدید کنند؟ آیا این هیات ها از روش های منحصر به فرد پلیس و بازجویان و شیوه های اقرارگیری از قبیل بستن متهم به میله های چرخشی موسوم به جوجه کباب، از پا به سقف آویزان کردن متهم، دست راست را به پای چپ از پشت بستن و آویختن به قلاب، آویزان کردن و استفاده از روش های درختی و قبان، حرارت دادن زیرپای متهم، شلاق زدن با سیم کابل های برقی و آویزان کردن وزنه های سنگین به اعضای حساس و بدن متهم، در این بازداشتگاه ها بازدید نموده و شیوه های مذکور را مورد مشاهده قرار داده اند؟ آیا این هیات های خارجی از بازداشت گاه پلیس امنیت و انتظامی موسوم به بازداشت گاه «210» در بیابان های کهریزک دیدن کرده اند؟ و از نگهداری متهمین و بازداشت شدگان در کانکس های فلزی دربسته در زیر آفتاب گرم و سوزان بیابانی، بدون آب و غذا برای مدت طولانی، بازدید به عمل آورده اند؟ آیا از عبور دادن متهم تشنه و گرسنه در «تونل مرگ» (عبور دادن متهم در میان دو دسته 20 نفره مامور باتوم به دست و فرود هم زمان دهها ضربه بر بدن متهم) دیدن کرده اند؟ آیا از مجبور کردن متهم گرسنه و تشنه به درآوردن صدای حیوانات و زوزه کشیدن در قبال گرفتن تکه نانی یا جرعه ای آب، گزارش مناسب تهیه کرده اند؟
اینها و صدها مورد رنج آور و شوم آور وصف ناپذیر نمونه هایی از اعمال شکنجه های غیرقانونی، تحقیرآمیز و غیرانسانی در پاسگاه ها و بازداشت گاه ها و مراکز پلیس امنیت و پلیس مخفی است که اعمال می شود و هیچ هیات و ناظری اجازه بازدید و دیدن آنها را ندارد.
البته آنچه که مسئولان جمهوری اسلامی در خصوص گزارش ها و هیات های بازدید کننده ادعا می کنند احتمالا کمی تا قسمتی درست است، آن زمان که آقای کوفی عنان بر ضرورت ساز و کاری کارآمدتر و پویاتر برای دفاع از حقوق بشر در سراسر جهان تاکید می کرد و آن هنگام که پیشنهاد جایگزینی «شورای حقوق بشر» بجای «کمیسیون حقوق بشر» را مطرح و ارائه نمود، وجدان های عمومی جهان بیش از پیش امیدوار شدند به رشد و توسعه و پیشرفت رعایت حقوق بشر و احترام به کرامت انسانی در سال های آینده، اما امروز عملکرد شورای حقوق بشر تحت کنترل دولت هایی که خود کارنامه نامقبولی در زمینه حقوق بشر در کشورهای خویش دارند، این امید را به یاس بدل کرده است. بیلان دو ساله اخیر شورای حقوق بشر ملل متحد، ضعف و ناتوانی و ناکارآمدی این نهاد را به ویژه در برابر برخی کشورهای مشهور به ناقض حقوق بشر آشکار کرده است. ترکیب کنونی شورای حقوق بشر و عضویت و حضور دولت های که رای آنها هرزمان تحت شعاع منافع ومطامع اقتصادی و برخی روابط دیگر قرار می گیرد. ضربه های جبران ناپذیری به اهداف و موقعیت این نهاد و کلیت حقوق بشر در جهان وارد آورده است. شورای حقوق بشر با خارج کردن نام دولت جمهوری اسلامی از نظارت ویژه، عملا چشم بر نقض آشکار حقوق و آزادی های اساسی و مدنی مردم ایران توسط دولت حاکم، فروبسته است.
امروز وجدان های بیدار و کوشندگان حقوق بشر، ناباورانه و غمگینانه نظاره گر موضع گیری های منفعلانه این نهاد بین المللی در قبال وضعیت وخامت بار حقوق بشر در ایران اند. در این کشور، پس از خروج نام دولت جمهوری اسلامی از لیست کشورهای تحت نظارت ویژه، نه تنها هیچگونه بهبودی در وضعیت حقوق بشر حاصل نشده، بلکه آزادی های مدنی مردم بطور گسترده تری مورد تهاجم و سرکوبی دولت مذهبی حاکم قرار گرفته است.
امروز مردم ایران و آنهایی که عملکرد و مسئولیت این شورا در قبال وضعیت حقوق بشر در ایران را مورد ارزیابی قرار می دهند، بر این باورند، تصمیمات شورا، ناظران اعزامی و گزارشات آنها تحت تاثیر روابط و مناسبات تجاری و اقتصادی فی مابین اعضای ضعیف آن با دولت های ناقض حقوق بشر، اتخاذ و تنظیم می گردد.
عملکرد ضعیف و کارنامه ناموفق دوساله این ارکان بین المللی بدلیل حضور و نفوذ کم رنگ دولت های خوش نام و تسلط دولت های ماهیتاً غیردموکراتیک و بدسابقه در زمینه حقوق بشر در شورای حقوق بشر ملل متحد، وجدان های بیدار جهانی را به سوی درخواست تجدید نظر اساسی در ترکیب و ساختار این شورا و درخواست برای نظارت همه جانبه و دراز مدت نهادها و سازمان های مستقل حقوق بشر بین المللی بر دولت های ناقض حقوق بشر از جمله جمهوری اسلامی رهنمون و فرا می خواند.
تهران: زندان اوین/ 2 تیر 1387/21 جون 2008
محمدصديق كبودوند رئيس سازمان دفاع از حقوق بشر كردستان